Wanneer jij uittrekt ten strijde
Datum/Tijd
Datum - 07/12/2024
18:30 - 19:45
Locatie
Johanneskerk
Categorieën
Viering 7 december 2024 Jaarthema: “Oorlog en vrede in de Schriften.”
Thema: ‘Wanneer jij uittrekt ten strijde’
Voorganger Dirk Jan Bierenbroodspot piano: Geert Broeksteeg
OPENING VAN DE VIERING
Stilte
Lied: Hoelang nog (nieuw begin 1)
Gebed
2 de Kaars Advent
Lied: Wees hier (nieuw begin 2)
Inleidend woord
Lezing: Exodus 17, 8-16
Lied: Alsof de richting 307
Lezing: Deuteronomium 20
Lied: Hoelang nog (korte versie: nieuw begin 5)
Overdenking
Stilte
Agape
Inzameling
Brood en wijn op tafel
Lied: Gij die de stomgeslagen mond verstaat 658
Vredewens
Uitnodiging tot delen
Muziek
Lied: Jij bent de God 173
Voorbede
Onze Vader
Zegenwens
Lied: Neerdalen als dauw 358
Let op! De koorrepetitie in maart gaat definitief naar 22 maart
Voorganger: Ds. Dirk-Jan Bierenbroodspot, als predikant verbonden aan het Ministerie van Defensie
Onze Defensiemacht heeft drie hoofdtaken.
1) Verdediging eigen grondgebied en dat van bondgenoten.
2) Bevorderen en beschermen van internationale rechtsorde.
3) Overheid ondersteunen bij rechtshandhaving, rampenbestrijding en verlenen van humanitaire hulp.
Onze grenzen en die van bondgenoten stonden immers niet meer onder druk.
De krijgsmacht werd vooral ingezet voor vredesmissies in het buitenland om daar de internationale rechtsorde te bevorderen en te beschermen.
Het tij is alleen gekeerd. Met de inval van Rusland in Oekraïne staat alles weer in het teken van hoofdtaak 1.
Defensie bereidt zich voor op een ander soort oorlog.
Het maakt namelijk uit of we ver weg van eigen grenzen kiezen voor een vredesmissie of dat we genoodzaakt zijn om ons eigen land en dat van
bondgenoten te verdedigen.
We zetten ons schrap voor een aanval die hopelijk nooit komt.
Maar als we vrede willen, moeten we ons nu voorbereiden op oorlog.
Alleen een serieuze afschrikkende werking kan een aanval voorkomen.
Er zijn collega–predikanten die uitermate kritisch zijn op deze gedachtegang.
Het is ook goed dat hun pacifistische stem klinkt.
Een kritisch tegengeluid mag en moet ons bij de les houden.
Het kan en mag immers nooit zo zijn dat een kerk en haar vertegenwoordigers het zicht op vrede zou verliezen.
Het is van het grootst mogelijke belang dat we zicht blijven houden op vrede en de weg daar naartoe.
In het uiterste geval is vrede slechts de afwezigheid van oorlogsgeweld.
Daarmee komen we als mens echter niet tot ons recht.
Althans, niet in de Bijbelse zin waarin de Ene er naar mijn idee principieel voor kiest om ons vrijheid te schenken.
Daartoe is het volk Israël immers geroepen om op weg te gaan.
Het Bijbelse ideaal van vrijheid mag ons blijvend inspireren.
De realiteit is ook dat die vrijheid steeds onder druk staat en uitermate kwetsbaar is.
Onze eigen geloofsbronnen getuigen daar ook vandaag opnieuw weer van.
Geweld is ook onder de hoede van de Ene een serieuze dreiging waar zelfs het Bijbelse volk Israël niet van gevrijwaard blijft.
Leren leven in vrijheid, vraagt juist om de moed te willen strijden voor alles waarvoor het misschien zelfs waard is te willen sterven.
In de woestijn wordt een harde strijd geleverd van leven op dood.
Deze keer moet het volk zelf vechten om de gekoesterde droom van vrijheid zeker te stellen.
Eerder was het de Ene nog die wonderen heeft verricht.
De ruiters, de paarden, de wagens werden als door een wonder verzwolgen door de golven van de rode zee.
Nu moet het volk zichzelf verdedigen.
Daar verbleven de zwaksten van de samenleving.
De jonge kinderen, de bejaarden, de mensen die niet toegerust waren voor de strijd.
Niets onder de hemel mag nog aan het volk Amalek herinneren.
Daar blijkt uit hoe moreel verdorven Amalek was.
Geregeld hoor ik gelovige kerkmensen zeggen
dat ze niet zoveel op hebben met het Oude Testament.
Het Nieuwe Testament zou liefde verkondigen.
Het Oude Testament bestaat alleen maar uit oorlog, wraak en oordeel.
De teksten van vandaag kunnen eenvoudig in dat frame geplaatst worden.
Het is naar mijn idee alleen een verkeerd denkraam.
Al was het alleen maar vanwege het feit dat daarmee impliciet gezegd wordt dat men in de synagoge geen snars begrepen wordt van de liefde van de Ene.
Dat kan en mag niet waar zijn.
We gaan dan naar mijn idee ook voorbij aan de kern van de Joodse uitleg van deze teksten die ik leerde in het leerhuis van de rabbijn Tzvi Marx.
We kunnen doen alsof de verklaring van de universele rechten van de mens, het humanitair oorlogsrecht en de conventies van Genève een nieuwe uitvinding zijn.
Of we kunnen erkennen dat wat daarin is vastgelegd een aanzet heeft gekregen in het hele Bijbelse getuigenis.
Geweld mag nooit een doel in zichzelf zijn.
Het is een uiterst middel dat alleen proportioneel ingezet mag worden om kwaad te begrenzen en erger te voorkomen.
Wat hier als het absolute kwaad wordt afgeschilderd is belichaamd in een volk dat op laffe wijze een ander verzwakt volk op de zwakste plek verovert en plundert.
Helaas is Amalek nooit helemaal van deze aardbodem verdwenen.
Vergelijk dat trouwens ook met het verbod op het kappen van bomen waar men van kan leven.
De kap ervan maakt de grond voor jaren waardeloos.
Voor de goede orde: In het huidige geldende recht vervalt de bescherming als juist deze locaties gebruikt worden als dekmantel van strijders en militairen.
Het neemt echter niet weg dat bekend is dat bijvoorbeeld Rusland het niet zo nauw neemt met het oorlogsrecht.
Het gevaar is dan dat met de morele afkalving van bijvoorbeeld Rusland, de eigen morele afkalving wordt gelegitimeerd.
De ‘zij–doen–het–ook–argumentatie’ is het werkelijke gevaar.
Al is het aan alle kanten begrijpelijk en invoelbaar wanneer men in die valkuil stapt.
De vrijheid en de daarvoor noodzakelijk geldende normen en waarden kan alleen bevochten en verdedigd worden als er niet mee gemarchandeerd
wordt.
Zo lees ik ook het verloop van de strijd tegen Amalek en de verheven handen van Mozes.
Als het zicht, het contact, verbroken wordt op de hemel, valt de legitimatie van de strijd en het geweld weg.
Dan verliest het volk, omdat het zelf net zo abject wordt als Amalek.
Ziet het volk kans om te putten uit de bron van vrijheid, dan is het alles waard en wordt het kwaad overwonnen.
De bestrijding van het kwaad mag nooit het zicht op de vrede belemmeren.
We hoeven daarvoor geen pacifist te worden.
Wel mogen we nooit het geweld verheerlijken en totalitair maken.
Een prachtige eerste aanzet daartoe is de beperking van de manschappen die opgeroepen worden tot de strijd.
Er moet nog iets van een thuis en een thuisfront overblijven dat niet beschadigd, verwond en getraumatiseerd de strijd uit komt.
Er mag en moet nog ergens een stem van pacifisme blijven klinken.
Misschien wel juist in deze Adventstijd anno Domini 2024, omdat het zicht op vrede wereldwijd verdwenen lijkt door ongelegitimeerd geweld dat bestreden moet worden om erger kwaad te voorkomen.
Maar dat kwaad kan alleen bestreden worden, als er ruimte wordt geschapen voor de liefde die in alle kwetsbaarheid mag zijn.
Dat wij ons daartoe geroepen en aangesproken mogen voelen.
In de naam van de vader, etc. etc.